Anayasa Mahkemesi (AYM), CHP’nin 703 sayılı KHK’nın kimi unsurlarının iptali ve yürürlüğünün durdurulması istemiyle açtığı davayı 6 yıl sonra karara bağladı.
Karar’da yer alan habere nazaran, Anayasa Mahkemesi, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) liderini misyon mühleti dolmadan değiştirme yetkisini iptal etti.
CUMHURBAŞKANININ REKTÖR ATAMASI ANAYASAYA AYKIRI
Anayasa Mahkemesi (AYM), üniversite rektörlerinin Cumhurbaşkanı tarafından atanmasına ait düzenlemeyi Anayasa’ya karşıt bularak iptal etti. Mahkeme, rektör atamalarının kanun kararında kararname ile yapılamayacağına işaret ederek, yeni bir düzenleme için bugünden itibaren bir yıl müddet tanıdı.
CHP’nin 703 Sayılı Kanun Kararında Kararname’nin (KHK) birtakım unsurlarının iptali ve yürürlüğünün durdurulması istemiyle açtığı davaya ait Anayasa Mahkemesi’nin gerekçeli kararı, Resmi Gazete’de yayımlandı.
Anayasa Mahkemesi, rektör atamalarına ait KHK kararının iptaline karar verdi ve iptal kararın bugünden itibaren 12 ay sonra yürürlüğe girmesine de karar verdi. Mahkemenin iptal münasebetinde, şu kıymetlendirme yapıldı:
YAPILAN ATAMALAR GEÇERLİ
Dava konusu kuralla YÖK’ün rektör atama sürecinde; devlet üniversiteleri tarafından aday gösterme, vakıf üniversiteleri tarafından mütevelli heyetinin teklifine olumlu görüş verme formundaki rolüne son verilmek suretiyle rektör atama yöntemi değiştirilmiş ayrıyeten atanma koşulları, misyon mühleti üzere rektör atanmasına ait kararlar husus metninden çıkarılmıştır.
Devlet üniversitelerine rektör atanma kurallarında değişiklik öngören kural, Anayasa’nın İkinci Kısmı’nın Dördüncü Bölümü’nde yer alan kamu hizmetlerine girme hakkına ait düzenleme içerdiğinden Anayasa’nın mülga 91. unsuru uyarınca KHK ile düzenlenemeyecek yasak alanda kalmaktadır.
Bu karar doğrultusunda yasama organının yeni bir yasal düzenleme yapması gerekiyor. Cumhurbaşkanı’nın iptal edilen karara dayanarak yaptığı atamalar geçerliliğini koruyacak.
112’YE TEMELSİZ İHBARA VERİLEN CEZAYA İPTAL
Öte yandan düzenlemenin tümünün iptal edilmesi istemini reddeden Yüksek Mahkeme, düzenlemede yer alan kimi kararların ise iptalini kararlaştırdı.
Buna nazaran, AYM, “Büyükşehir belediyesi sonları içinde kalan ilçe kaymakamlıklarında ayrıyeten dernekler ünitesi oluşturulamayacağı” tarafındaki düzenlemeyi, Anayasa’da yapılan değişikliklere ahenk sağlamak maksadı taşımadığından iptal etti.
Yüksek Mahkeme, 112 Acil Davet Merkezi’ni arayarak temelsiz ihbarda bulunanlara valilikler tarafından 250 lira ceza verilmesi, hareketin tekrarlanması halinde cezanın iki katı kadar uygulanması düzenlemesinin de iptaline karar verdi. Düzenlemenin KHK ile düzenlenemeyecek hususlar kapsamında olduğunu tespit eden AYM, iptal kararının 12 ay sonra yürürlüğe girmesini kararlaştırdı.
Milli Mayın Faaliyet Merkezi Başkanlığınca mayın faaliyetlerine ait yapılacak mal ve hizmet alımlarına ait düzenleme ve bu kapsamdaki her türlü araç, makine, teçhizat ve mayın aramak üzere eğitilmiş hayvanların alımında gümrük vergilerinden muafiyet getiren düzenleme de KHK ile düzenlenemeyecek hususlar kapsamında olduğu gerekçesiyle Anayasa’ya karşıt bulundu.
“Cumhurbaşkanınca atanan İdari İşler Başkanlığı çalışanı hakkında kamu vazifesine atanma için yaş haddini 65 yaş olarak düzenleyen 5434 sayılı Kanun’un 40. hususunun uygulanmayacağı”na ait düzenleme de iptal edildi.
Anayasa’nın 70. hususunda, her vatandaşın kamu hizmetlerine girme hakkına sahip olduğu, hizmete alınmada vazifenin gerektirdiği niteliklerden öteki hiçbir ayrım gözetilemeyeceğinin kurala bağlandığı anlatılan münasebette, kamu hizmetine girme hakkına ait KHK ile düzenleme yapılmasının mümkün olmadığı vurgulandı.
Cumhurbaşkanı tarafından atanan İdari İşler Başkanlığı çalışanı için belirtilen yaş hududunu ortadan kaldıran kuralın, kamu hizmetlerine girme hakkına ait bir düzenleme öngördüğünden Anayasa’nın mülga 91. hususu uyarınca KHK ile düzenlenemeyecek yasak alan içinde kaldığı belirtildi.
TRT GENEL MÜDÜRÜ’NÜN MAAŞ DÜZENLEMESİ İPTAL
ANKA’nın haberine nazaran TRT Genel Müdürüne en yüksek devlet memuru aylık ve kontrat fiyatı ödenmesine ait düzenleme, 9 ay sonra yürürlüğe girmek üzere iptal edildi. Mali ve toplumsal haklara ait düzenlemelerin, Anayasa’da yer alan “mülkiyet hakkına ilişkin” olduğu söz edilen kararda, bu mevzuda KHK ile düzenleneme yapılamayacağı kaydedildi.
Subayların terfiye hak kazanabilmek için her rütbede beklenecek müddetlerinin Cumhurbaşkanı tarafından uzatılabilmesi ve kısaltılabilmesine ait düzenleme de KHK çıkarma yetkisinin emel ve kapsamı içinde değerlendirilmeyerek, 12 ay sonra yürürlüğe girmek üzere iptal edildi.
Yüksek Mahkeme, “vali yardımcılarının en az 6 yıl kaymakamlık vazifesinde bulunmuş ve bu hizmetin 2 yılını Doğuda geçirmiş olanlardan atanabileceği”ne ait düzenleme ile “Valilerin İçişleri Bakanlığının inhası, Bakanlar Konseyinin kararı ve Cumhurbaşkanı’nın tasdiki ile tayin olunacağı” tarafındaki düzenlemenin, 703 sayılı Kanun Kararında Kararname ile yürürlükten kaldırılmasını da Anayasa’ya muhalif buldu.
Gerekçede, kuralların, Anayasa’da yapılan değişikliklere ahenk sağlamak maksadı taşımadığından Anayasa’nın mülga 91. hususu uyarınca verilen KHK çıkarma yetkisinin hedef ve kapsamı içinde değerlendirilemeyeceği bildirildi.