Dışişleri Bakanı Fidan, AB ile Gümrük Birliği’ne sahip Türkiye’nin BRICS üzere farklı platformlarda çeşitli ortaklarla yeni işbirliği fırsatlarını aramaya devam ettiğini kaydederek, gelecek hafta Rusya’da düzenlenmesi planlanan BRICS toplantısına katılacağını belirtti.
Dışişleri Bakanı Fidan, Asya’nın yanı sıra Afrika’da da işbirliğini ve çok taraflılığı desteklediklerini kelamlarına ekledi.
Çin kaynakları ise Fidan’ın “Elbette BRICS üyesi olmak istiyoruz. Bu yıl işlerin nasıl gideceğini göreceğiz” tabirini kullandığı belirtti.
ÇİN DIŞİŞLERİ BAKANI İLE ORTAK BASIN TOPLANTISI DÜZENLEDİ
Fidan, Çin’in başşehri Pekin’de, Çin Dışişleri Bakanı Vang Yi ile görüşmesinin akabinde düzenlenen ortak basın toplantısında konuştu.
Uluslararası alakaların pek çok alanında Türkiye ile Çin’in örtüşen görüşe sahip olduğunu belirten Fidan, her iki ülkenin de memleketler arası sistemde daha adil bir anlayışın hakim olmasını savunduğunu kaydetti.
Fidan, “Türkiye ile Çin ortasında sürdürülecek yeterli alakalar, bölgesel ve global barışın, refah ve istikrarın sağlanmasına da katkı sağlayacaktır. Asya Pasifik’teki gelişmeleri ve jeopolitik yansımalarını da yakından takip ediyoruz. Asya Pasifik’teki sınamaların aktif çok taraflılık, yapan diyalog eforları ve ortak önceliklere dayanan işbirliğini gerektirdiğini düşünüyoruz.” diye konuştu.
Çin’in Filistin konusundaki hassaslığının son derece memnuniyet verici olduğunu vurgulayan Fidan, Çin’in Filistinlerle dayanışma içinde olmasını ve iki devletli tahlili güçlü bir formda desteklemesini takdirle karşıladıklarını tabir etti.
Fidan, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in Filistin’de tahlil için geniş kapsamlı, uzman ve tesirli bir memleketler arası barış konferansı için davette bulunmasının son derece kıymetli olduğuna dikkati çekti.
Kaşgar ve Urumçi’nin Çin’in kültürel zenginliğine katkıda bulunan iki kadim Türk İslam kenti olduğunu hatırlatan Fidan, şunları kaydetti:
“Bu kentler Çin’le Türk dünyası ortasında ve Çin’le İslam dünyası ortasında birebir vakitte bir köprü rolü de oynamakta. Tarihi dostluğumuzun ve komşuluğumuzun sembolleridir. Toplumların ve halkların birlikteliği güçlü devletlerin en büyük zenginliğidir. Bu coğrafyaların tarihi ve kültürel zenginliğine tanıklık etmekten büyük memnuniyet duyacağımı söz etmek istiyorum.
Çin ve Türkiye’nin Asya’nın iki kadim medeniyeti olduğunu kaydeden Fidan, Çin ve Türk milletinin, Asya’nın zenginliği ve itici motoru olduğunu belirtti.
İki medeniyetin kurumsal işbirliği çerçevesinde refahı, barışı, istikrarı ilerletme konusundaki azimlerinin olağanüstü kıymetli olduğunu söz eden Fidan, Çin’de ağır bir programının olduğunu söyledi.
Fidan, heyetleriyle Çinli mevkidaşı ile kapsamlı bir toplantı yaptıklarını ve toplantının verimli geçtiğini aktardı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in ortak anlayışları ve vizyonları doğrultusunda ikili alakaların ilerlemeye devam ettiğini belirten Fidan, “Gerçekten iki siyasi başkanın ortaya koyduğu büyük vizyon, Çin ile Türkiye ortasındaki çağdaş zamanlardaki bağın kurumsallaşarak ve derinleşerek ilerlemesinde kıymetli bir temel teşkil etmekte. Gayemiz karşılıklı hürmet ve karşılıklı fayda temelinde halklarımızın refahını artıracak adımları atmaktır.” dedi.
Fidan, iki ülke münasebetlerinin kıymetli bir ayağını iktisadın oluşturduğunu, ikili ticaret hacminin 2023’te 48 milyar dolar seviyesine ulaştığını, Çin’in Türkiye’nin Asya’da birinci, dünyada üçüncü büyük ticaret ortağı olduğunu belirterek, şu değerlendirmede bulundu:
“Bu ticaret büyük oranda Çin’in lehinedir. Ticaret sayılarını nasıl daha istikrarlı hale getirebiliriz konusunu tüm görüşmelerimizde gündeme getirdik. Türk tarım eserlerinin ithalatı konusundaki kısıtlamaların kaldırılması üzere pratik tekliflerde bulundum. Turizm, işbirliğimizi daha da geliştirmek istediğimiz bir başka alandır.”
Daha fazla Çinli turistin Türkiye’ye gelmesini hedeflediklerini söyleyen Fidan, Çin Kültür ve Turizm Bakanı’nın da bu bahisleri ele almak üzere bu hafta Türkiye’yi ziyaret edeceğini belirtti.
Fidan, güç alanına da ağırlaşmak istediklerini, nükleer güç ve değerli madenlerin değerlendirmesi alanlarında da işbirliği imkanlarının bulunduğunu ve bu mevzularda da ilgili kurumların, firmaların görüştüğünü lisana getirdi.
Çinli şirketleri bilhassa yüksek teknolojili eserlerde Türkiye’de üretim yapmaya ve AR-GE merkezleri kurmaya davet eden Fidan, bununla Çinli şirketlerin Türkiye üzerinden Avrupa, Orta Doğu ve Afrika piyasalarına erişimlerinin de kolaylaşacağını söyledi.
Fidan, ulaştırma bahislerine ehemmiyet verdiklerini vurgulayarak, şöyle devam etti:
“Bu periyotta Nesil ve Yol Teşebbüsü ile Hazar Geçişli Doğu-Batı Orta Koridor teşebbüsümüz daha da büyük kıymet kazanmıştır. Nesil ve Yol Teşebbüsü ile Orta Koridor’un ahenkleştirilmesi, öbür kimi ulaştırma koridorlarıyla entegrasyonu için örneğin Irak’taki Kalkınma Yolu üzere somut adımlar atmayı hedefliyoruz.”
Türkiye olarak ikili işbirliği sistemlerine işlerlik kazandırmak istediklerini belirten Fidan, bu mevzuda Çinli mevkidaşıyla mutabık kaldıklarını ve bu emelle Hükümetler Ortası İşbirliği Komitesi Eş Lideri misyonuna Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in Cumhurbaşkanı tarafından atandığını aktardı.
Fidan, komitenin bu yıl içinde toplanmasını istek ettiklerini, bu yıl Şi’yi Türkiye’de ağırlamak istediklerini ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın davetini tekrar Çinli meslektaşına ilettiğini belirtti.
‘ÇİN İLE ÇALIŞMAYA DEVAM EDECEĞİZ’
Fidan, birtakım ülkelerin İsrail’in Filistin’e akınlarını desteklediğine dikkati çekerek, “İsrail’e siyasi dayanak ve silah sağlıyorlar. Bu ülkeler İsrail’in uyguladığı soykırıma maalesef ortak olmaya devam ediyorlar. Gazze’de ateşkes, Gazzelilere insani yardımların kesintisiz ve inançlı biçimde ulaştırılması ve iki devletli tahlil için önümüzdeki süreçte de Çin ile çalışmaya devam edeceğiz.” dedi.
Rusya-Ukrayna Savaşı’nın da milletlerarası güvenlik, istikrar ve refahı sınadığını söyleyen Fidan, “Türkiye, Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü ve egemenliğini başından beri güçlü bir biçimde desteklemektedir. Adil ve kalıcı bir barışın taraflar ortasında fakat diyalog ve müzakere yoluyla sağlanabileceğine inanmaktayız. Türkiye ve Çin’in Ukrayna’da barışın tesisi konusunda ortak anlayışa sahip olduğunu görmekten memnuniyet duyuyoruz. Bu bahiste da istişarelerimizi ve çalışmalarımızı sürdüreceğiz.” tabirlerini kullandı.
‘TÜRKİYE’NİN ÇİN’İN TOPRAK BÜTÜNLÜĞÜNE, SİYASAL EGEMENLİĞİNE DESTEĞİ TAMDIR’
Bakan Fidan, Brezilya ve Çin ortasında yapılan ortak “barışa çağrı” açıklamasındaki hususların memnuniyet verici olduğunu belirtti.
Fidan, “Türkiye’nin, Çin’in toprak bütünlüğüne, siyasal egemenliğine takviyesi tamdır. Çin’e yönelik silahlı terör hareketlerine karşı dayanağımız tamdır. Bilhassa Çin’i karıştırmaya yönelik, Çin’in ekonomik gelişmesini durdurmaya yönelik milletlerarası teşebbüsleri yanlışsız bulmadığımızı buradan tabir etmek istiyoruz. Çin’in ortaya koyduğu ekonomik rekabet edebilirlik yeterliliğinin diğer biçimde milletlerarası kamuoyuna yansıtılması, buradan farklı bir global gayret üretilme gayreti, nitekim dünya barışı, istikrarı ve kalkınması için son derece alarm zilleri çalan bir olaydır.” diye konuştu.
Dünyanın uygar bir rekabete alışmak zorunda olduğunu vurgulayan Fidan, şunları söyledi:
“Egemen güçlerin evvelki yüzyılda kurmuş oldukları pazarların daha adil, rekabet edilebilir pazar koşullarında yine el değiştiriyor olması kabul edilmesi gereken bir sonuçtur. Buradan savaşa varan, daha farklı yıkımlara varan sonuçların üretilmemesi gerekiyor. Dünyamızdaki refah, herkese yetecek kadar vardır. Uygar bir biçimde, adil bir biçimde, memleketler arası kurallara uygun, eşit ve herkese uygulanan kuralları içine alan bir ekonomik rekabet sistemi ile ekonomik kalkınma modellerine ve pazarları aramaya devam etmemiz gerekiyor. Buradaki başarısızlık öteki biçimde izale etmeye çalışılırsa, buradaki adil rekabetin yerine biz global çabayı, kutuplaşmayı hatta savaş tehdidini ortaya koyarsak, burası hakikaten global bir faciaya bizi götürür. Onun için Çin’in ekonomik kalkınmasının adil biçimde oluyor oluşunu desteklememiz gerekiyor. Bu cinsten global bir istikrarsızlık ortaya koyan eforlara takviye vermediğimizi söz etmek istiyorum.”
Fidan, Türkiye’nin Çin’in toprak bütünlüğüne, siyasal egemenliğine dayanağının tam olduğunun bir kere daha altını çizerek, “İçeride iç karışıklık çıkarmaya çalışan olayları da burada desteklemediğimizi söz etmek istiyorum.” dedi.
Çin’in Türk dünyası ve İslam dünyasıyla son yıllarda geliştirdiği alakayı memnuniyetle karşıladıklarını söyleyen Fidan, “Özellikle Türk Devletleri Teşkilatına mensup olan ülkeler, başta Özbekistan, Kazakistan, Türkmenistan, Kırgızistan olmak üzere ve bu ülkelerle geliştirdiği son yıllardaki ticarete dayalı, yatırıma dayalı münasebetleri olağanüstü kıymetli buluyoruz ve destekliyoruz. Ve tıpkı formda Türkiye ve Azerbaycan’la da bağlantılarının artarak devam etmesini bekliyoruz.” diye konuştu.
Fidan, Çin’in İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) üyesi ülkelerle de son yıllarda daha sistemli bir işbirliği geliştirme gayretinde olduğunu tabir ederek, “Daha birkaç gün önce Arap Ligi üyesi ülkelerle Pekin’de bir tepe vardı. Bu tepe marjında nitekim kalkınmaya yönelik, refaha yönelik, işbirliğine yönelik hoş kararlar alındı. Bunlar da kıymetli gelişmeler.” dedi.
Çin’in Suudi Arabistan ve İran ortasında yapmış olduğu arabuluculuk çalışmalarının da not etmeye paha tarihi bir olay olduğunu söyleyen Fidan, “Gerçekten iki kardeş ülke ortasındaki devam eden kronik problemlerin Çin’in ortaya girmesiyle bir tahlile kavuşma yoluna girmesi ve bölgesel istikrarın devreye girmesi olağanüstü kıymetli. Bölgemizde yaptığı bu yapan katkıdan ötürü da ben Çinli meslektaşıma teşekkür ediyorum. Buradaki çalışmaların da devamını diliyorum.” diye konuştu.
Fidan, yarın Kaşgar ve Urumçi’yi ziyaret edeceğine işaret ederek, “Bu iki kent, Çin’in kültürel zenginliğine katkıda bulunan iki kadim, bildiğiniz üzere Türk İslam kentidir.” dedi.
KUŞAK VE YOL GİRİŞİMİ
İki ülkenin ekonomik ilgilerinin ikili münasebetlerin değerli bir ayağını teşkil ettiğini kaydeden Fidan, “Bu mevzuda çok ayrıntılı iki gün devam eden görüşmelerimiz var. Sayın Vang Yi ve arkadaşları da hususa bütün ayrıntılarıyla yargıçlar. Bilhassa aramızdaki ticaret hacmindeki büyüklüğü biz memnuniyetle karşılıyoruz ancak bununla birlikte dengesizliğin de bir halde giderilmesi gerekiyor. Bu dengesizlik nasıl giderilebilir? Bu bahisteki somut tekliflerimizin Çinli mevkidaşım tarafından ve makamlar tarafından karşılık bulmuş olmasını bu seyahatte görmekten bilhassa memnuniyet duyduğumu tabir etmek istiyorum.” sözlerini kullandı.
Fidan, iki ülke ortasındaki ticaret açığının kapatılmasına yönelik somut tekliflerde bulunulduğunu kaydederek, kelam konusu somut tekliflerin tarım eserleri ithalatındaki yelpazenin genişletilmesi, turizm konusundaki çalışmaların artırılması, daha fazla Çinli turistin Türkiye’ye gelmesi, Jenerasyon Yol Teşebbüsü ve bağlantısallıkla alakalı olan bahislerdeki altyapı yatırımlarının ve daha evvel başlatılan projelerin Türkiye’de nihayete erdirilmesiyle ilgili olduğunu belirtti.
Bakan Fidan, “Bu mevzuda Türkiye-Çin ortasında yaklaşık 10 yıldır devam eden ileri seviye çok emekli teknik çalışmalar var, proje taslakları var. Sonuca yaklaştırılmış fizibilite çalışmaları var. Bunların somut olarak hayata geçirilmesi konusundaki beklentilerimizi ilettik.” dedi.
Fidan, bağlantısallık konusunun da gündeme getirildiğine işaret ederek, “Özellikle Çin’in Yol Jenerasyon Projesi’ni ortaya koyduğu andan itibaren sahiden büyük bir gayret ve emek var. Bölgede bir mobilizasyon var. Bu hususun deniz ayağı var, kara ayağı var. Burada aşikâr ilerlemeler sağlandı. Türkiye burada nasıl tamamlayıcı rol oynayabilir? Her iki tarafın da menfaatine uygun olabilecek formda ve tıpkı vakitte Orta Koridor’un Yol Jenerasyon Projesi ile nasıl eklemlenmesi, entegre edilmesi sorununu gündeme getirdik.” sözünü kullandı.
“Kalkınma Yolu Projesi” üzere Basra Körfezi’nden Irak ve Türkiye’yi de içine alarak Avrupa’ya hakikat giden rotaların, büyüyen ve daha kompleks hale gelen bağlantısallık ağına nasıl dahil olacağı konusunun da gündeme getirildiğini belirten Fidan, “Bunlar hakikaten bölgesel kalkınmaya, bağlantıları kurumsal ilerletmeye ve büyük projelere dayalı vizyonların yapıtı. İki ülke ortasındaki bağların niteliği de bizce bu biçimde olmalı. Biz bu çeşitten çalışmalara ve müzakerelere Çin makamlarıyla devam edeceğiz. Ben bu husustaki anlayışları ve uğraşları için de huzurlarınızla kendilerine bir defa daha teşekkür ediyorum.” diye konuştu.
‘İKİ ÜLKE İŞBİRLİĞİNİ GÜÇLENDİRMELİ’
Çin Dışişleri Bakanı Vang Yi de, Çin ve Türkiye’nin hegemonya ve güç siyasetlerine karşı milletlerarası adaleti savunması gerektiğini belirterek, Filistin problemine adil ve kalıcı tahlil bulunabilmesi için ortak uğraşlara ivme kazandırma davetinde bulundu.
Vang, İsrail’in hücumları altındaki Gazze’de ateşkesin sağlanması ve Orta Doğu’da barış ve istikrarın korunması konusunda Türkiye ile tıpkı görüşü paylaştıklarını söz ederek, “Çin ve Türkiye ortalarındaki eşgüdümü güçlendirerek Filistin probleminin bir an önce adil ve kalıcı tahlile kavuşturulması eforlarına ivme kazandırmalıdır.” dedi.
Gazze’nin şu anda en sıcak gündem olduğuna dikkati çeken Vang, “Gazze’de bir an evvel ateşkes sağlanmalı ve insani durum iyileştirilmelidir. Tüm esirler özgür bırakılmalıdır. İki devletli tahlil, Filistin meselesinden çıkışın en temel yoludur. Çin ve Türkiye Filistin’in BM’ye üyeliğini ve iç uzlaşısını destekliyor.” sözlerini kullandı.
Vang, iki ülkenin stratejik irtibatı güçlendirme ve memleketler arası adaletin korunmasında hemfikir olduğuna işaret ederek, “Çin ve Türkiye, gelişmekte olan iki dev ülke ve yükselen piyasa ekonomilerinin temsilcisi. Birçok hususta çıkarlarımız örtüşüyor. İki ülke Şanghay İşbirliği Örgütü ve öbür çok taraflı çerçevelerde işbirliğini güçlendirmeli, her türlü hegemonya ve güç siyasetine karşı çıkmalı, memleketler arası sanayi ve tedarik zincirlerinin istikrarını muhafazalı ve global yönetişimi daha adil ve makul bir istikamete yönlendirmelidir.” diye konuştu.
‘ÇİN VE TÜRKİYE KADİM MEDENİYETLERİN TEMSİLCİSİ’
Çin ile Türkiye’yi kadim medeniyetlerin temsilcisi ülkeler olarak nitelendiren Vang, “Bin yıllık İpek Yolu iki medeniyeti sıkı sıkıya birbirine bağlamış, dostça bağları ve bağlantısı güçlendirmiştir.” diye konuştu.
Vang, son yıllarda iki ülke başkanlarının ortak iradesi doğrultusunda ikili bağlantıların sağlıklı formda geliştiğini, her alanda işbirliğinin derinleştiğini belirterek, Çin tarafının ikili bağların gelişme eğiliminden şad olduğunu belirtti.
‘BİRÇOK MEVZUDA MUTABAKATA VARDIK’
Fidan ile görüşmesinde ikili münasebetlerin yanı sıra iki tarafı da ilgilendiren milletlerarası ve bölgesel hususlarda kapsamlı görüş alışverişinde bulunduklarını kaydeden Vang, çok sayıda alanda mutabakata vardıklarını aktardı.
Vang, görüşmede tarafların birbirlerinin temel çıkarlarına ve hassasiyetlerine hürmet gösterme, karşılıklı siyasi inancı pekiştirme, karşı tarafın egemenliğini ve kalkınma çıkarlarını müdafaasını destekleme konusunda hemfikir olduklarını söz ederek, “Yabancı güçlerin demokrasi ve insan hakları üzere mazeretler ismi altında iki ülkenin iç işlerine karışmasına karşı çıkmalıyız.” dedi.
Türkiye’nin ‘tek Çin’ unsuruna bağlılığını sürdürmesini takdirle karşıladıklarını lisana getiren Vang, Türk halkının Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın liderliğinde bağımsız kalkınma yolunu izlemesini desteklediklerini vurguladı.
‘ÇİN VE TÜRKİYE, JENERASYON VE YOL GİRİŞİMİ’NİN DOĞAL ORTAKLARIDIR’
Vang, iki ülkenin ulusal stratejilerin uyumlu hale getirilmesi konusunda tıpkı görüşte olduğunu ve karşılıklı yarara dayalı işbirliğini derinleştirmek istediğine işaret ederek, “İki ülke kadim İpek Yolu’nun iki ucunda bulunuyor. Çin ve Türkiye, Jenerasyon ve Yol Girişimi’nin doğal ortaklarıdır.” tabirlerini kullandı.
Türkiye’nin Çin ile Nesil ve Yol Teşebbüsü kapsamında birinci hükümetler ortası işbirliği mutabakatını imzalayan ülke olduğunu hatırlatan Vang, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“İki ülke ekonomileri birbirini tamamlıyor ve büyük işbirliği potansiyeli barındırıyor. Dünya iktisadının zorluklardan geçtiği bir devirde ikili ticaret buna karşın gelişti ve verimli sonuçlar elde edildi. Çin tarafı Türk tarafıyla, Jenerasyon ve Yol Teşebbüsü ile Orta Koridor Girişimi’nin uyumlu hale getirilmesi için birlikte çalışmaya, her türlü hükümetler ortası işbirliği düzeneğinden yararlanarak iktisat, ticaret, altyapı, ileri teknoloji ve dijital iktisat üzere alanlarda işbirliğini derinleştirmeye ve daha üst seviyeli karşılıklı fayda ve ortak çıkar sağlamaya hazırdır.”
İki ülkenin gelişmekte olan ülkeler ve yükselen piyasa ekonomileri olarak kendi yasal haklarını muhafaza, gelişme ve kalkınma yolunda ilerleme ve milletlerarası adaletin sağlanması konusunda geniş ortak çıkarlara sahip olduğunu tabir eden Vang, “Çin ile Türkiye ortasında çok boyutlu, derin ve yüksek seviyeli ikili ilgilerin oluşturulması iki ülkenin ve iki ülkenin halklarının faydasınadır. Çin, Türkiye ile birlikte ikili bağları üst düzeye taşımaya hazırdır.” değerlendirmesinde bulundu.
