Kemal Anadol yazdı…
Çağımız dünyasında bir sanayi haline gelen futbol madalyonunun iki yüzü var. Birinci yüzünü Simon Kuper isimli müellif, 1994 yılında İngiltere’de yayınladığı Futbol Yalnızca Futbol değildir kitabında detaylarıyla anlatıyor. Meraklıları 1996 yılında Türkçeye çevrilen bu yapıtı okumuşlardır sanırım. Medyamızda geniş biçimde yer alan transfer fiyatları, antrenörler, teknik adamlar, menajerler, dünyaca ünlü liderler, milyonlar, milyarlar… Kâfi donanıma sahip olmadığım bu mevzuda konuşmak ve kalem oynatmak hakkım hatta haddim değil. Zati bankacılıktan, dış siyasete, spordan iktisada ahkâm kesen ekran tipleri her akşam kamuoyunu yeteri kadar öfkelendiriyor. İlah korusun bunlara ilâve olmak istemem.
Madalyonun ikinci yüzünün siyasetle az yahut çok ilgilenen, gelişmeleri izleyen kitlelerin dikkatini çekeceğini sanıyorum. Nasıl mı? Anlatayım. Dört büyük futbol kulübümüz geçtiğimiz aylarda ve günlerde genel konseylerini topladılar. 3 Aralık 2023’te Beşiktaş (BJK), 11 Mayıs 2024’te Trabzonspor, 25 Mayıs 2024’te Galatasaray, 9 Haziran 2024’te de Fenerbahçe kongreleri yeni yöneticilerini seçtiler. Bu toplantıların ortak tarafı seçimlerin direkt demokrasi yoluyla gerçekleşmesiydi. En son seçimi Fenerbahçe Spor Kulübü yaptığı için örneklerimi buradan vereceğim.
Fenerbahçe’ye üye olmak için bir defaya mahsus 75 bin lira giriş fiyatı alınmaktadır. Yıllık ödenti 750 liradır. Üyelik, isimli sicil kaydı üzere yasal şartlar yerine getirilince gerçekleşmektedir.15 Mayıs 2024 tarihinde oy kullanabilecek üye sayısı yani seçmenler 46 bin 410 olarak açıklanmıştır. 9 Haziran genel konseyinde 27 bin 469 üye oy kullanmıştır. Ali Koç 16 bin 464, Sevgilisi Yıldırım ise 10 bin 483 oy almışlardır.
Diğer üç büyük kulübün seçimleri de buna benzeri kurallar geçerli olarak yani direkt demokrasi yoluyla gerçekleşmiştir. Kısaca adaylığa soyunanlar haklarına razı olmuşlardır.
Ülkenin önde gelen spor kulüplerinin önde gelen siyasal partilere örnek olmasını diliyorum. 1965 seçimlerinden 1980’e uzanan vakit diliminde partiler yargıç kontrolünde ön seçim yapıyorlardı. Ön seçim ana kural merkez yoklaması istisnaydı. O devirde partiler ön seçimlerini delege sistemiyle gerçekleştiriyorlardı. Vakitle delege sisteminin sakıncaları ortaya çıktı. Direkt demokrasiye yani gerekli şartlara sahip tüm üyelerin oy kullandığı seçimlere geçildi. Günümüzde Avrupa’da sağdan sola bütün partiler adaylarını hatta genel liderlerini bu sistemle seçmektedirler. Delege sistemi çoktan terk edilmiştir.
1980 faşist darbesi en büyük ziyanı siyasal partilere vermiştir. Siyasetin okulu partilerdir. Partilerin içinde demokrasi olmazsa ülkedeki demokrasi ne kadar sağlıklı olabilir? Bugün demokrasimiz bunun sancılarını çekiyor. Siyasi Partiler Kanunu öbür maddelerle birebir statüye sahiptir. Rastgele bir hususu salt çoğunlukla değiştirilebilir. “Darbe anayasası” telaffuzuyla kapı kapı dolaşan TBMM Başkanı ile AKP Genel Lideri 12 Eylül eseri olan Siyasi Partiler Kanunundan niçin kelam açmıyorlar?
Kaldı ki mevcut yasa tüm üyelerle ön seçimi temel almakta ve düzenlemektedir. Merkez yoklaması istisnadır. Mevcut CHP Tüzüğü de tüm üyelerle ön seçimi temel almaktadır. Mevzunun detaylarına girmeye yerim kâfi değil. Diğer platformlarda herkesle tartışmaya hazırım. Ancak gerçek şudur: Siyasi Partiler Kanunu Anayasadan da değerlidir. Zira Anayasayı değiştirecek yahut yapacak milletvekillerinin niteliği hatta meşruiyeti çok kıymetlidir. Tek adamın, genel liderin belirlediği milletvekillerinin yaptığı Anayasa ne kadar inandırıcı olacaktır?
Bazı farlılıklar olsa da spor kulüpleri seçimlerinin siyasal partilere örnek olmasını diliyorum.