G7 ülkelerinin önderleri, Orta Doğu’da tüm sivil can kayıplarını eşit formda kınadıklarını, bilhassa bayan ve çocuklar olmak üzere kabul edilemez sayıdaki sivil can kaybını büyük telaşla karşıladıklarını bildirdi.
ABD, Almanya, İngiltere, Japonya, Fransa, Kanada ve İtalya’dan oluşan G7 ülkeleri ve Avrupa Birliği (AB) önderlerinin iştirakiyle İtalya’nın tatil beldesi Borgo Egnazia’da gerçekleştirilen 50. G7 Önderler Doruğu, ikinci gününde sonuç bildirisinin yayınlanmasıyla tamamlandı.
Bildiride, G7 başkanlarının, tarihin kritik bir periyodunda milletlerarası toplumun birbirleriyle irtibatlı birden fazla krizle karşı karşıya olduğu bir periyotta global zahmetlerle başa çıkmak için kararlılıklarını İtalya’daki bu dorukta teyit ettikleri belirtildi.
RUSYA-UKRAYNA SAVAŞI
Rusya-Ukrayna Savaşı’nda Ukrayna’ya verilen kesin dayanağın teyit edildiği belirtilen bildiride, “Ukrayna’ya askeri, bütçe, insani ve tekrar yapılanma takviyesi sağlamaya devam etmekte kararlıyız. Ukrayna’nın acil kısa vadeli finansman muhtaçlıklarını karşılamasına yardımcı olmaya ve uzun vadeli toparlanma ve tekrar yapılanma önceliklerini desteklemeye güçlü bir formda bağlıyız.” sözü kullanıldı.
“Rusya, yasa dışı saldırganlık savaşını sona erdirmeli ve Ukrayna’ya verdiği ziyanı ödemelidir.” denilen bildiride, Dünya Bankası’na nazaran Ukrayna’nın ziyanının 486 milyar doları aştığı bilgisi verildi.
Bildiride, şunlar söz edildi:
“Dondurulmuş Rus varlıklarının inanılmaz gelirlerinden yararlanarak yaklaşık 50 milyar dolar fiyatında bir kaynak ayırmaya karar verdik. Bu, (Rusya Devlet Başkanı Vladimir) Putin’e açık bir iletidir. Rusya’ya karşı Ukrayna’nın mevcut ve gelecekteki gereksinimlerini desteklemek maksadıyla G7, Ukrayna’ya yıl sonuna kadar 50 milyar dolar ek mali finansman sağlamak maksadıyla Ukrayna için Harikulâde Gelir Hızlandırma Kredileri başlatacaktır.”
Rusya’nın Ukrayna savaşı bağlamında nükleer silah kullanmasının da kabul edilemez olduğu belirtilen bildiride, “Rusya’nın sorumsuz ve tehdit edici nükleer telaffuzunu ve Belarus’ta nükleer silah konuşlandırma duyurusu da dahil olmak üzere stratejik gözdağı verme halini en güçlü formda kınıyoruz. Ukrayna halkına karşı işledikleri vahşetten sorumlu olanları milletlerarası hukuka uygun biçimde sorumlu tutmaya kararlıyız.” sözüne yer verildi.
G7 önderleri, Ukrayna’nın Karadeniz üzerinden tahıl, besin hususları, gübre üzere gereçlerinin manisiz taşınmasını talep etti.
BIDEN’IN ATEŞKES TEKLİFİNE DESTEK
Bildiride, İsrail’e verilen dayanak de yinelenerek, “İsrail, legal müdafaa hakkını kullanırken her durumda memleketler arası insancıl hukuk da dahil olmak üzere milletlerarası hukuka uygun davranmalı.” değerlendirmesinde bulunuldu.
“Tüm sivil can kayıplarını eşit halde kınıyoruz ve bilhassa bayan ve çocuklar olmak üzere kabul edilemez sayıdaki sivil can kaybını büyük bir kaygıyla karşılıyoruz.” tabirinin kullanıldığı bildiride, tüm taraflara sivillerin korunması için somut adımlar atma daveti yapıldı.
Bildiride, ilk olarak ABD Başkanı Joe Biden’ın açıkladığı Gazze’de ateşkes teklifine takviye verildiği vurgulandı.
Hamas’a, bu teklifi kabul etme, Hamas üzerinde tesiri olan ülkelere de muahedenin kabulü için baskı yapma davetinde bulunuldu.
G7 ülkeleri, tüm tarafları başta bayan ve çocuklar için gönderilenler olmak üzere tüm insani yardımların girişi için manileri kaldırmaya çağırırken, Usdud (Aşdod) limanı ve Refah Hudut Kapısı’nın da memleketler arası insancıl hukuka uygun olarak açılması gerektiğine dikkati çekti.
Bildiride, tüm kara hudut kapıları, deniz dağıtım yolları ve Gazze içindeki insani yardım erişiminin tam, süratli, inançlı ve manisiz bir halde sağlanmasının öncelik olduğuna işaret edildi.
‘FİLİSTİN DEVLETİNİN TANINMASI…’
Tüm Birleşmiş Milletler (BM) kurumlarının yardım dağıtım misyonlarını yerine getirebilmesinin kritik değere sahip olduğu vurgulanan bildiride, “Refah’ta devam eden kara operasyonlarının sivil nüfus üzerindeki sonuçlarından ve siviller için daha da berbat sonuçlar doğuracak tam ölçekli bir askeri akın olasılığından derin tasa duyuyoruz. İsrail’i bu türlü bir hücumdan kaçınmaya çağırıyoruz.” sözü yer aldı.
Yeni Filistin hükümetinin kurulmasından duyulan memnuniyetin söz edildiği bildiride, Filistin idaresine takviyenin süreceği belirtildi.
Filistin idaresini zayıflatmaya yönelik tüm aksiyonların durması gerektiğinin altı çizilen bildiride, bunlara örnek olarak İsrail’in Filistin’e ilişkin kimi gelirlere el koyması gösterildi.
Bildiride, Batı Şeria’nın ekonomik istikrarının bölge güvenliği için değerli olduğuna işaret edildi. Bu kapsamda İsrail’e, bankacılık mevzularında gerekli hizmetleri sağlama, ticaretin devamını sağlayacak adımlar atma, el konulan gelirleri Filistin idaresine aktarma, bölgenin ekonomik durumunu daha berbata götüren uygulamaları kaldırma ve hafifletme daveti yapıldı.
İki devletli tahlile olan bağlılığın da vurgulandığı bildiride, “Uygun vakitte bir Filistin devletinin tanınması da dahil olmak üzere karşılıklı tanımanın bu siyasi sürecin kıymetli bir bileşeni olacağını belirtiyoruz.” denildi.
Tüm taraflara iki devletli tahlili baltalayacak aksiyonlardan kaçınma daveti yapılan bildiride, “Tüm taraflar, İsrail’in yasa dışı Yahudi yerleşim yerlerini genişletmesi ve bunları yasallaştırılması dahil olmak üzere iki devletli tahlil mümkünlüğünü baltalayan tek taraflı aksiyonlardan kaçınmalıdır. Batı Şeria’daki güvenliği ve istikrarı baltalayan ve kalıcı bir barış mümkünlüğünü tehdit eden Filistinlilere karşı işlenen aşırılık yanlısı Yahudi yerleşimci şiddetindeki artışı kınıyoruz.” tabiri kullanıldı.
İRAN VE HUSİLER’E KINAMA
İran’ın 13-14 Nisan’da İsrail’e gerçekleştirdiği akın kınanırken, Aden Körfezi ve Kızıldeniz’deki ticaret gemilerine yönelik akınların sona ermesi gerektiği bildirildi.
Yemen’deki Husilere, alıkoydukları denizcileri salıverme daveti yapılan bildiride, şu değerlendirmede bulunuldu:
“Deniz güvenliği ve seyrüsefer hakkı, tüm dünyadaki limanlar ve halklar için malların özgürce hareket etmesi için kritik değere sahiptir. Bunlara, Yemen halkının yarısı için gönderilen hayat kurtaran insani yardım gereçleri de dahildir. Husilerin Kızıldeniz’deki hücumları, bölgeyi istikrarsızlaştırma, seyrüsefer özgürlüğü ve ticari akışı durdurma ve Yemen’de barışa yönelik BM yol haritasını tehlikeye atma riski taşıyor.”
Bildiride, “İran, istikrarsızlaştırıcı hareketlerine son vermeli. Nükleer silah geliştirmemesi ve almaması tarafındaki kararlılığımızı yineliyoruz.” denilerek, İran, nükleer alanda attığı adımları durdurup geri dönmeye çağırıldı.
G7 ülkeleri, İran’a, Rusya-Ukrayna Savaşı’nda Rusya’ya takviye vermeme ikazında da bulundu.
SAHEL BÖLGESİ
Bildiride, Afrika’nın Sahel bölgesindeki güvenlik, terörizm, çatışmalar ve yerinden edilmelerin tasa verici olmayı sürdürdüğü belirtildi.
Sahel bölgesi ülkelerine anayasal sisteme geçme sürecini hızlandırma daveti yapılan bildiride, bu hususta G7 ülkelerinin yardım etmeye hazır olduğu vurgulandı.
Sudan’daki insani durumun da her geçen gün berbata gittiğine işaret edilen bildiride, “Tüm dış aktörleri bu ateşi körükleyecek aksiyonlardan kaçınmaya, Sudanlı aktörleri ise ulusal diyaloğa katılmaya çağırıyoruz.” sözü kullanıldı.
HİNT-PASİFİK’TEKİ DURUM
“Çin’in, Rusya’ya verdiği takviyeden ötürü derin telaşımızı lisana getiriyoruz.” denilen bildiride, G7’nin Çin’e ziyan vermeye ya da ekonomik gelişimini engellemeye çalışmadığı belirtildi.
Sonuç bildirisinde, “Çin’i, bilhassa kritik mineraller üzerinde global tedarik zincirinde değerli kesintilere yol açabilecek ihracat denetim tedbirleri almaktan kaçınmaya çağırıyoruz. Çin’i siber alanlarda da sorumlu davranmaya davet ediyoruz.” sözü kullanıldı.
BM Güvenlik Kurulu kararlarını ihlal ederek Kuzey Kore’ye nükleer yahut balistik füzelerle ilgili bir teknoloji transfer edilmesi ihtimalinden derin tasa duyulduğu belirtilerek, Kuzey Kore’ye, tüm kitle imha silahlarının ve balistik füzelerinin büsbütün, doğrulanabilir ve geri döndürülemez biçimde imha edilmesi daveti yinelendi.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ, PAK GÜÇ, SİBER GÜVENLİK
Biyolojik çeşitliliğin azalması, kirlilik ve iklim değişikliği konusunda uğraşların süreceği söz edilen bildiride, global ısınmayı 1,5 derecede tutma kelamına bağlılık yinelendi.
Sıfır emisyon amacına 2050’de ulaşmak için başta büyük ekonomiler olmak üzere herkesin birlikte hareket etmesinin ehemmiyetinin vurgulandığı bildiride, “Herkes için uygun fiyatlı pak enerjiyi garanti altına almak için global ve bölgesel uğraşları ilerleteceğiz ve farklı ulusal yollara hürmet duyacağız.” tabirine yer verildi.
Bildiride, şunlar kaydedildi:
“İklim amaçlarımıza ulaşmak ve tüm ülkelerin pak güç geçişinin yararlarını elde etmesine yardımcı olmak için ortaklarımızla birlikte yeni, kesintisiz kömür gücüne verilen dayanağı sonlandırmak, yenilenebilir ve pak güç kaynaklarına yatırımları hızlandırmak ve inançlı, çeşitli, sorumlu pak güç tedarik zincirleri kurmak için çalışacağız.”
Kötü niyetli siber saldırganları aksiyonlarından sorumlu tutma ve stratejik tehditlere karşı koyma konusunda kararlılıktan da kelam edilen bildiride, G7 ülkelerinin ilgili kurumları ortasındaki uyumu artırma gayretlerinin ağırlaşacağı bilgisi verildi.
Saldırgan siber faaliyetlere karşı G7 ülkelerinin, siber alanda sorumlu devlet davranışını teşvik etme, özel kesim de dahil siber güvenliği düzgünleştirme, hasmane tavırlar ile siber hataları caydırıp bunlara anında karşılık verme, kullanılan altyapıyı bozacak araçlar geliştirme usullerini benimsediği belirtildi.
TERÖR, GÖÇ VE YAPAY ZEKA
Bildiride, terör ve şiddet her türlü formuyla kınandı. Terörün finansmanıyla, terör propagandasıyla ve terörist içeriklerin yayılmasıyla çaba etmede kararlılık iletisi verildi.
Göçü global bir olgu olarak ele alma, zorluklarıyla uğraş etme ve milletlerarası hukuka uygun, bütünleşik, kapsamlı ve istikrarlı bir yaklaşımla global olarak getirdiği fırsatları yakalama konusundaki ortak taahhüt teyit edilirken, kapsayıcı tahlil geliştirilmesi konusunda çalışılacağı belirtildi.
Küresel iktisadın dayanıklılık gösterdiği vurgulanan bildiride, “Ancak jeopolitik gerginliklerden, güç fiyatlarındaki değişkenlikten ve tedarik zincirlerinin düzgün işleyişindeki daha fazla kesintiden kaynaklanan risklere maruz kalmaya devam ediyor. Ayrıyeten mevcut G7 döviz kuru taahhütlerimizi yine teyit ediyoruz.” tabiri kullanıldı.
Bildiride, yapay zeka konusunda şu bilgiler verildi:
“Yapay zeka, toplumlarımızda ilerleme ve gelişmeyi teşvik etmede kıymetli bir rol oynayabilir. İnançlı, emniyetli ve muteber yapay zekayı teşvik edeceğiz. Ortak demokratik kıymetlerimiz ve insan haklarına hürmetimiz doğrultusunda, ekonomik büyümeyi ve sürdürülebilir kalkınmayı destekleyen, yararları en üst seviyeye çıkaran ve riskleri yöneten, kapsayıcı, insan merkezli bir dijital dönüşümü sürdüreceğiz.”