Serkan Arslan yazdı…
Yaşar Kemal, 1980 darbe periyodu sonrası bir generalin hakkında söylediği ‘bunlar daima yoksulluğu yazıyor’ eleştirisi üzerine şu sözleri kullanıyor.
‘Bir Ülkede Yoksulluk Varsa Onu Yazmayan Muharrir Değil İnsan Bile Olamaz’
Gazetecilik, olayların, olguların, fikirlerin ve insanların etkileşimi üzerine toplumu en gerçek biçimde bilgilendiren raporların araştırılması, yayınlanması ve dağıtımıdır. Bir isim olarak gazetecilik mesleği, bilgi toplama metotları ve editoryal edebi şekiller için geçerlidir. Bir olayı haber lisanına dökerek yazılı, imajlı ya da sesli olarak topluma aktaran şahsa gazeteci denir.
Var olan bir gerçekliği tüm bilgileriyle tahlil edip hakikate kavuşturmak gazeteciliğin tam tarifi olmasa da bu mesleğin onurudur.
Tanımlar, uygulanış hallerini ve evrilmiş halleriyle günümüzde kendi tarifi dışında her şeye benzeyen bu mesleğin yine eski onurlu yapısına kazandırılmasının önündeki manileri tespit etmeli, tedbirler almalı ve güçlü bir yapıya kavuşturulması için kanun tasarı çalışmalarına tüm meslek gönüllüleri kayıtsız kuralsız katılmalıdır. Ortak bir şuur olmadan ferdî menfaatlerle bütün gazetecilerin ziyan göreceği anlatılmalıdır.
- Fenomenler (X üzerinden)
Kopyalanabilir haber ağı ile doğruluğu araştırılmayan bilgiler çok kısa bir müddette yayıp kaos ortamı yaratacak potansiyele sahiptir. Bu durumun yaygınlaşması vatandaşların hangi habere inanması konusunda bulanık bir ortam yaratacaktır. İçine hakikat katılmış bir palavra neslinde artık haber niteliğini kaybetmiş dedikodu kulisleri oluşacak ve gerçek haberciliğin akıbeti karanlık olacaktır.
- Youtuber (Youtube üzerinden)
Araştırma yapma gereği duymadan yalnızca bir söylenti üzerine kurulan masalar üzerinde yatırılan şahıslar, şirketler, kamu hukukî yapısı üzerine yapılan değerlendirmeler ile karalama yapılması mesleksel dezenformasyon yaratmaktadır.
- Amacı Meçhul butik web siteleri üzerinden
Kopyalama ve alıntı sistemleriyle açılan web siteleri üzerinden haberi yapan, araştıran, hazırlayan tarafa hiçbir telif hakkı doğurmaksızın haber paylaşma ismi altında emek hırsızlığı yapılmaktadır. Hangi odaya ya da mesleksel kümeye bağlı olduğu muhakkak olmayan bu butik siteler yayın akışı üzerinden sadece data paylaşımı üzerinden haksız hisse çıkarı elde etmektedir. Hangi hedefe hizmet ettiği belirlenemeyen bu siteler kontrolsüz yapılarıyla tehlike oluşturmaktadır.
- Dijital içerik üreticili ismi altında yapılan paylaşımlar
Bir görüntüyü ya da bir araştırma konusunu data tabanına indirip kendi toplumsal ağlarında paylaşılarak üretici olduğunu idda eden bu oluşumlar yalnızca haberi değil tıpkı vakitte gazetecinin haberi kendi ağı üzerinden yaymasını da engellemektedir. Yüksek takipli toplumsal medya araçlarıyla haberi yapanın haberi yayandan daha az ilgi görmesi araştırmacı müellif ve gazetecilerin amaçsızlaştırılmasına sebep olmaktadır.
- Sosyal medya muhabirliği
Sayıları giderek artan bu yapının meydanlarda istedikleri üzere soru sorma ve yönlendirici demeçler verme özgürlüğü nelere sebebiyet doğuruyor? Yönlendirilmiş ve adeta labirent sistemi içinde vatandaşı küçük düşürücü sorularla halkı olduğundan daha küçültücü ve rencide edici bir duruma düşüren muhabir tekniğiyle bütün dünyaya servis ediliyor. Bu aldatıcı gerçeklikle toplum içeresinde bilhassa emekli kitlenin toplum tarafından ötelenmesi bilgisiz olarak addedilmesi sağlanıyor. Yalnızca izleme oranı yükseltip kâr emeli güden bu ve bunun üzere paylaşımlar ile Türk halkı kendi içine çöken bir bina modelinde nezaketten ve birbirine olan özsaygısından koparılıyor. Toplumsal çürüme tesirinin dijitalle daha süratli yaygınlaşmasının önü açılıyor.
- Yerel de parçalanmış sokak ağzı gazeteler
Getirilen yeni koşullarla taban limitli sigortalı çalıştırma mecburiliği,Google üzerinden tıklanma sayısı ile lokal gazeteciliğin kapısına kilit vuruluyor. Reklam ve gelir derdiyle gerçek haberin ya da vatandaşı bilinçlendirme vazifesi yerini ekmek telaşına ve ayakta kalabilme çabasına bırakıyor.
Tanısı konulmayan bir yaranın devası bulunamaz. Bu yüzden evvel kanayan yaranın herkes tarafından görülmesini sağlamalıyız.
Enformasyon çağı olarak nitelendirilen bu çağda bilgi akışı bir araştırmanın karşılığı olmaktan çok fiskos masasından çıkma, bir rivayetle kopyala yapıştır tekniği ile yaygınlaşıyor. Okumanın değil, görsellerin ve dinletinin revaçta olduğu artık gözden kaçırılmayacak bir gerçek halini aldı. Evvel bu tespiti kabullenip yeni bir gazetecilik çağı başlatmanın gerekliliğini yapmalıyız.
Kopyalanabilir çoğaltılabilir gazetecilik ve habercilik süratle artıyor.
TREND GAZETECİLİK İLE BİZDEN NE İSTENİYOR?
Bir fotoğraf yahut görüntü yerleştirip, “Ayrıntılar Birazdan” bildirisinden oluşan haberi, süratli bir formda yaymalısınız. Haberi doğrulatmak için vaktiniz yok. Yanılgıyı göze mi almalısınız, geride mi kalmalısınız? Artık sözleri ustalıkla kullanan deneyimli gazetecilerin de periyodu bitiyor. Değerli olan; dijital dünyada görünür olmanızı sağlayan metni, yazmanız. Google’ın sizi indeksleyeceği ve göstereceği biçimde hazırlamalısınız metninizi. Trend anahtar sözler, metninizde yer almalı.
Örnek: sokak röportajları atı altında yayınlanan imajları hepimiz izliyor. Bu gerçek. Fakat hakikat bu mudur?
Meydanlarda elinde mikrofonla gezinirken yokusunluğu ve bilgisi konusunda eksikliği her haliyle belirli olan bir vatandaşın ağzından çıkan birkaç cümleyle alay konusu edilmesi ya da mevcut iktidar konusunda taraflı kelamlarıyla toplumsal medya canavarları önünde parcalatılması gazeticiliği etik kavramını ortadan kaldırmıştır.
Elinde kayıt aygıtı olan herkes rakibiniz.
Peki kimdir bunlar? Ne yapmaya çalışıyorlar?
Bu röportajları yapan yayıncıların neden bir kütüphanenin önünde ya da üniversitelerde, bir tiyatronun çıkışında, bir sanat okulunun öğrencileri içinde gezinmediğini düşünmemiz gerekiyor. Cehaletiyle alay edilen bir toplum bütün kaleleriyle bu durumdaymış üzere verilen izlenimin hedefi nedir? Daha çok izlenme beğenilme niyetiyle kâr gayeli bu yapıların bir an evvel engellenecek tedbirlerin alınması gerekiyor.
Yerel gazetecilikteki problemler bitmiyor.
Kâğıda basılı gazeteler, süratli bir formda yerini dijital yayınlara bırakıyor. Teknolojik gelişmeler, gazeteciliği de değiştiriyor.
Yeni periyotta haber odaklı bakış, usta kalemlerden eşsiz makaleler, haber atlatmalar, araştırmacı gazetecilik, geride kalıyor.
Trafik alacak metinler hazırlayan içerik müelliflerine bakıyor gazeteler. Yazı işleri müdürünün yerini SEO uzmanları almış.
Haber müdürlerinin yerinde trafik analistleri, editörlerin yerinde yazılımcılar…
Yeni resmi ilan düzenlemesi sonrası, gazeteler internet sitelerinde yalnızca bu bahse odaklanmış durumda.
Gazeteci artık tanınan bir neslin şakşakçısı olmuş durumda. Detaylar birazdan diye atılan başlıklar ile tıklanmak için ne bulursa paylaşıyor.
NE YAPMAMIZ GEREKİYOR?
Kopyalanamaz haberler üretmemiz gerekiyor.
Orijinal ve üretken haberler ile birinci haliyle üretken tahlil edilebilir, araştırmacı haberler için gerekli düzenlemenin yapılabilmesi için sitemkâr kelamlar değil talepkar olmamız gerekiyor.
Siyaset, bürokrasi, belediyeler, şirketler, iştirakler, kamu kurumları, üzere aktif ve hayatın içinde olan bu yapılarla birlikte hareket etmeliyiz. Paydaşlık kültürü içinde bir bütün modülleri olduğumuzu birbirimize hatırlatmamız gerekiyor. Gazeteciliğin tanımlanması yeni, geliştirilebilir, üretken, orjinal bir enformasyon çağı için planlı bir örgütlenmenin ateşini yakmamız gerekiyor.