Dışişleri Bakanı Fidan, ilk olarak bir niyet kuruluşunun aktifliğine katılarak “Değişen Dünya Tertibinde Türkiye-Çin İlişkileri” başlıklı bir konuşma yaptı.
Ardından Çin Komünist Partisi Merkez Komitesi Politbüro Üyesi ve Siyasi ve Hukuki İşler Komisyonu Başkanı Çen Vençing ile görüştü.
Bakan Fidan daha sonra Türkiye’nin Pekin Büyükelçiliği’nde düzenlenen programa katıldı. Pekin’de yaşayan Türk iş insanları ve vatandaşlarla bir ortaya geldi.
Yarın mevkidaşı Wang Yi ve Çin Devlet Lider Yardımcısı Han Zheng ile görüşmesi Beklenen Bakan Fidan’ın 5 Haziran’a kadar sürecek ziyaret kapsamında Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ne de gitmesi bekleniyor.
Fidan, bugün Çin Dışişleri Bakanı Vang Yi’nin daveti üzerine gittiği Pekin’deki “Çin ve Küreselleşme Merkezi” isimli fikir kuruluşunda “Değişen Dünya Sisteminde Türkiye-Çin İlişkileri” bahisli konuşma yaptı.
Fidan, Türkiye’nin, Çin üzere proaktif ve sonuç odaklı dış siyasetiyle global zorluklarla uğraşta giderek artan bir rol oynadığını söyledi.
‘GAZZE’DE İNANÇLI SAYILABİLECEK YER YOK’
Filistinlilerin çektiği acıların yeni bir olgu olmadığını lakin 7 Ekim 2023’ten bu yana eşi gibisi görülmemiş düzeye ulaştığını anlatan Fidan, “Gazze, dünyanın en büyük açık hava hapishanesi olarak anılıyordu. Artık, dünyanın en büyük açık hava mezarlığı haline geldi. Şu anda Gazze’de inançlı sayılabilecek bir yer yok. Gözlerimizin önünde yaşanan insanlık trajedisi, İsrail’in Refah’a taarruzuyla daha da kötüleşiyor.” diye konuştu.
Fidan, Türkiye’nin, İsrail’in Ekim 2023’te Gazze’ye saldırmasından bu yana ateşkesi sağlamak, çatışmanın coğrafik olarak yayılmasını önlemek ve Gazze Şeridi’ne insani yardımların kesintisiz formda ulaştırılması için çabaladığını, Çin üzere, iki devletli tahlil kapsamında, 1967 hudutları temelinde, başşehri Doğu Kudüs olan bağımsız, hükümran ve coğrafik bütünlüğü haiz Filistin Devletinin gerekliliğini vurguladığını söyledi.
Çatışmaların barışçıl tahlili için diplomatik kanalların kullanıldığı diğer bir bölgenin de kuzeyde yer aldığını belirten Fidan, Rusya-Ukrayna Savaşı’na işaret etti.
Fidan, “Rusya-Ukrayna Savaşı’nın, ateşkes, kalıcı ve adil bir barış muahedesi yoluyla sona erdirilmesi dış siyaset önceliklerimiz ortasında.” dedi.
TERÖR
Fidan, bölgede kalıcı barış ve güvenlik için terörizmle uğraşın ehemmiyetine dikkati çekerek, Türkiye’nin FETÖ, PKK/PYD/YPG ve IŞİD üzere terör örgütlerini bertaraf etmek için askeri, ekonomik, diplomatik ve başka yolları kullandığını belirtti.
PKK/PYD/PYG’nin bölgedeki en istikrarsızlaştırıcı aktör olduğunu ve Irak ile Suriye topraklarından Türkiye’ye hücumlarına devam ettiğini anlatan Fidan, bu örgütlerin ayrılıkçı gündemine dikkati çekti.
Fidan, Suriye’nin terör örgütlerinin yuvası haline gelmesini önlemek için azami uğraşı gösterdiklerinin altını çizerek, “Çatışmanın siyasi bir süreçle, Suriye’nin toprak bütünlüğü ve birliği temelinde tahlilini destekliyoruz. Ayrıyeten Suriyelilerin ülkelerine istekli, inançlı ve onurlu dönüşünü teşvik etmek için çalışıyoruz.” diye konuştu.
Türkiye’nin, Orta Asya ülkeleriyle bağlarının dış siyasetin temel taraflarından birini teşkil ettiğini kaydeden Fidan, bu ülkelerin her biriyle birçok alanda genişletilmiş işbirliği gündemini sürdürdüklerini anlattı.
Bakan Hakan Fidan, Türk Devletleri Teşkilatı çerçevesinde yürütülen çok taraflı işbirliğine işaret ederek, “Teşkilat aracılığıyla bölgesel bağlantısallığı güçlendirmek, ekonomik entegrasyonu hızlandırmak ve toplumlarımızdaki siyasi, ekonomik ve toplumsal standartları yükseltmek üzerine çalışıyoruz.” tabirini kullandı.
‘GÜÇLÜ VE KALICI ORTAKLIK’
Fidan, “iki büyük uygarlık” olan Türkiye ile Çin ortasındaki bağların güçlü tarihi ve kültürel etkileşimlerle şekillendiğini lisana getirerek, bunun güçlü ve kalıcı iştirakin temelini oluşturduğunu söyledi.
Tarihi İpek Yolu’nun iki medeniyet ortasında geniş kültürel ve ticari etkileşime konut sahipliği yaptığı değerlendirmesinde bulunan Fidan, Osmanlıların, Çin’e Osmanlı tüfekleri taşıyan çok sayıda elçi gönderdiğini, bunun da o devrin “teknoloji transferi” olarak isimlendirilebileceğini anlattı.
Fidan, ikili işbirliğinin bu sağlam temel üzerine kurulduğunu söyleyerek, bağların gelişiminin hızlandığını görmekten memnuniyet duyduklarını kaydetti.
2010’da Türkiye ile Çin’in, bağlantılarını “stratejik ortaklık” olarak tanımladığına işaret eden Fidan, “İki tarafın da bu işbirliğini genişletme niyeti, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 2019’da Çin’e yaptığı ziyaret esnasında ve Eylül 2022’de liderlerimizin, Semerkant’taki toplantısı sırasında vurgulanmıştı.” dedi.
Çin’in, Türkiye’nin Asya’daki en büyük, dünyadaki en büyük 3. ticari ortağı olduğunu hatırlatan Fidan, ikili ticaret hacminin 2023’te rekor kırarak 48 milyar doları aştığına dikkati çekti.
Fidan, ikili ticaret istikrarının Çin’in lehine olduğunu belirterek, “İkili ticaretimizi dengelemek için yeni alanları keşfederek ticari ilgilerimizin sürdürülebilirliğinden emin olmalıyız.” dedi.
Çin’in direkt yatırımlarının ekonomik bağlantılarda kilit rol oynadığına işaret eden Fidan, Türkiye’nin yabancı şirketlere yatırım dostu ortam sağladığını söyledi.
TÜRKİYE’NİN JEOSTRATEJİK KONUMU
Fidan, Türkiye ile Avrupa Birliği (AB) ortasındaki Gümrük Birliği’ne dikkati çekerek, “Türkiye’nin jeostratejik pozisyonuyla bir arada geniş ticari bağlarımız, Avrupa’dan Orta Doğu’ya, Kuzey Afrika’ya ve Orta Asya’ya uzanan, yaklaşık 1,5 milyar nüfusa ve 28 trilyon dolar kıymetindeki pazara fiyatsız ve kolay erişim sağlıyor. Bunların hepsi 4 saatlik uçuş mesafesinde.” diye konuştu.
Dışişleri Bakanı Fidan, yine de ekonomik potansiyeli ortaya çıkarma konusunda geride kaldıklarını tabir etti.
DOĞU-BATI ORTA KORİDOR GİRİŞİMİ
Fidan, Çin’in Nesil ve Yol Girişimi’ne (BRI) paralel olarak Türkiye’den başlayıp Kafkasya, Hazar Denizi ve Orta Asya devletlerini geçerek Çin’e ulaşacak Hazar Geçişli Doğu-Batı Orta Koridor Girişimi’ne de değindi.
Orta Koridor’un, Avrupa ile Asya ortasında 2 bin kilometre daha kısa kara yolu irtibatı sağladığını, deniz yolunu 15 gün kısalttığını belirten Fidan, bu nedenle teşebbüsün, Çin’in Jenerasyon ve Yol Girişimi’yle doğal ahenk içinde olduğunu kaydetti.
Fidan, Orta Koridor’un Karadeniz ve Akdeniz havzalarının yanı sıra Avrupa ve Afrika’ya kesintisiz ve daha süratli ulaşım sağladığını belirterek, bu bağlamda 2015’te Çin ile kelam konusu iki teşebbüsü uyumlu hale getirmek ve işbirliğini artırmak için mutabakat zaptının imzalandığını hatırlattı.
Orta Koridor’un, Çin’in Nesil ve Yol Teşebbüsü ile uyumlu hale getirilmesinin ehemmiyetine dikkati çeken Fidan, projenin, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın devam ettiği ve Gazze’deki savaşın Kızıldeniz’i etkilediği ve jeopolitik risklerin arttığı bu periyotta daha da kıymetli hale geldiğini vurguladı.
Fidan, Orta Koridor ile Nesil ve Yol Girişimi’nin, Kalkınma Yolu Projesi üzere öteki bağlantısallık projeleri ile ortasında sinerji oluşturulmasının kıymetine dikkati çekerek, bunun müreffeh bölgesel entegrasyon için Avrasya’nın ekonomik güç merkezlerini bağlayabileceğini lisana getirdi.
Bakan Fidan, G20 ülkeleri olan Türkiye ve Çin’in, “küresel tedarik zincirlerinin” korunmasında değerli rollerinin bulunduğunu belirtti.
Dünyanın ikinci büyük iktisadı Çin’in, global iktisadın büyümesinde ve tedarik zincirinde değerli rol oynamaya devam ettiğini lisana getiren Fidan, Türkiye’nin de güçlü üretim kapasitesi, genç ve dinamik nüfusu, gelişmiş altyapısı, siyasi istikrarı ve lojistik imkanları ile öne çıkan bir ülke olduğunu vurguladı.
Fidan, AB ile Gümrük Birliği’ne sahip Türkiye’nin BRICS üzere farklı platformlarda çeşitli ortaklarla yeni işbirliği fırsatlarını aramaya devam ettiğini kaydederek, gelecek hafta Rusya’da düzenlenmesi planlanan BRICS toplantısına katılacağını belirtti.
Dışişleri Bakanı Fidan, Asya’nın yanı sıra Afrika’da da işbirliğini ve çok taraflılığı desteklediklerini kelamlarına ekledi.
Bakanlığın X toplumsal medya hesabından yapılan paylaşımda da Fidan’ın, Pekin ziyareti sırasında “Çin ve Küreselleşme Merkezi” isimli niyet kuruluşunda Değişen Dünya Nizamında Türkiye-Çin Alakalarını anlattığı bildirildi.